Lời mở đầu
Trong phát triển sản phẩm, an toàn là một trong những nguyên tắc cơ bản quan trọng nhất, ngang hàng với hiệu suất và thiết kế. Việc đảm bảo an toàn không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ quy định hay kiểm tra hình thức, mà phải được tiến hành như một quy trình tổng thể và có hệ thống, kết hợp các biện pháp giảm thiểu rủi ro và cân nhắc về công thái học ngay từ giai đoạn lập kế hoạch. Đặc biệt, việc lồng ghép các quan điểm như “biện pháp an toàn sản phẩm”, “quản lý rủi ro”, “thiết kế công thái học”, và “các trường hợp an toàn dự phòng (failsafe)” ngay từ giai đoạn đầu và phản ánh chúng trong triết lý thiết kế là rất quan trọng. Những nỗ lực như vậy có liên quan trực tiếp đến việc phòng ngừa tai nạn. Đồng thời, chúng cũng đảm bảo sự an tâm và tin cậy của người tiêu dùng, cũng như tạo nền tảng để duy trì và nâng cao giá trị thương hiệu và khả năng cạnh tranh trên thị trường của nhà sản xuất trong dài hạn.
Giảm thiểu rủi ro trong giai đoạn lập kế hoạch, phát triển và thiết kế
Cốt lõi của các biện pháp an toàn sản phẩm nằm ở việc xác định toàn diện các mối nguy tiềm ẩn trong giai đoạn lập kế hoạch, phát triển và thiết kế và đưa ra các biện pháp đối phó ngay từ giai đoạn đầu. Nếu các khiếm khuyết và yếu tố rủi ro được loại bỏ trong quá trình thiết kế, khả năng xảy ra các lỗi nghiêm trọng hoặc tai nạn trong quy trình sản xuất sau đó sẽ giảm đi đáng kể. Điều này không chỉ bao gồm đánh giá kỹ thuật mà còn cả phân tích các trường hợp tai nạn trong quá khứ và khảo sát thực tế sử dụng trên thị trường. Đặc biệt khi áp dụng công nghệ mới hoặc vật liệu mới, cần phải xác minh cẩn thận hơn vì có thể có những rủi ro tiềm ẩn chưa được lường trước.
Các sáng kiến chính
- Tuân thủ các luật lệ và tiêu chuẩn an toàn liên quan (điều kiện tối thiểu) và xem xét lại các tiêu chuẩn định kỳ.
- Phân tích nguy hiểm (giả định các kịch bản về loại tai nạn, mức độ thiệt hại và tần suất xảy ra).
- Đánh giá an toàn bao gồm cả các kiểu sử dụng sai ngoài dự kiến và sử dụng trong điều kiện môi trường khắc nghiệt.
- Thiết kế có tính đến việc xác định các bộ phận an toàn quan trọng, đảm bảo độ bền lâu dài và dễ dàng thay thế.
Vận dụng Công thái học (Ergonomics)
Công thái học là một ngành khoa học nghiên cứu sự tương thích giữa sản phẩm và người sử dụng, và nó là nền tảng để cải thiện sự an toàn. Điều này không chỉ giới hạn ở việc cải thiện khả năng vận hành; đó là một cách tiếp cận phản ánh một góc nhìn toàn diện trong thiết kế, bao gồm các đặc điểm thể chất, khả năng nhận thức, thói quen và nền tảng văn hóa của người dùng. Ví dụ, hình dạng và vị trí của các bộ phận điều khiển đòi hỏi một thiết kế phù hợp với kích thước và lực của bàn tay, và các màn hình hiển thị và chỉ báo phải sử dụng ngôn ngữ, màu sắc và ký hiệu dễ hiểu cho mọi người. Điều quan trọng nữa là phải giả định một phạm vi người dùng đa dạng, chẳng hạn như người cao tuổi và người khuyết tật, và trang bị cho sản phẩm các cơ chế bảo vệ và chức năng phản hồi để ngăn ngừa việc thao tác sai. Những cân nhắc như vậy không chỉ nâng cao tính an toàn của sản phẩm mà còn trực tiếp dẫn đến sự hài lòng và tin cậy của người dùng.
Thiết bị an toàn và Thiết kế An toàn dự phòng (Failsafe)
Nếu kết quả phân tích nguy hiểm cho thấy không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro, các thiết bị an toàn và cơ chế an toàn dự phòng (failsafe) sẽ được tích hợp một cách tích cực. Đây là một triết lý thiết kế hoạt động như một “pháo đài cuối cùng” để giảm thiểu thiệt hại ngay cả khi xảy ra sự bất thường hoặc hỏng hóc. Các thiết bị an toàn không chỉ giới hạn ở những thiết bị vật lý; chúng còn bao gồm các hệ thống điều khiển và cảnh báo bằng phần mềm. Failsafe đề cập đến một hoạt động “chuyển sang trạng thái an toàn”, đảm bảo an toàn cho người dùng và môi trường xung quanh thông qua việc ngừng chức năng hoặc hạn chế hoạt động. Ở giai đoạn thiết kế, việc bổ sung tính năng dự phòng và tự chẩn đoán để đảm bảo các cơ chế này hoạt động đáng tin cậy cũng được xem xét.
Ví dụ cụ thể
- Động cơ tự động dừng khi quá tải.
- Cảm biến nhiệt độ để ngăn quá nhiệt.
- Công tắc dừng khẩn cấp.
- Phần mềm điều khiển ngắt đầu ra khi cảm biến gặp sự cố.
- Khóa liên động an toàn dừng hoạt động khi cửa mở.
Đối phó với việc sử dụng lâu dài và các sự kiện bất ngờ
Lý tưởng nhất, sự an toàn phải được duy trì không chỉ tại thời điểm xuất xưởng mà còn sau khi sử dụng lâu dài và trong các điều kiện môi trường bất thường. Cần phải dự đoán sự suy giảm hiệu suất do các yếu tố như lão hóa, mài mòn, ăn mòn và ảnh hưởng của nhiệt và độ ẩm đối với các bộ phận trong suốt vòng đời của sản phẩm, và thực hiện các biện pháp đối phó ngay từ giai đoạn thiết kế. Hơn nữa, vì việc sửa đổi của người dùng và các môi trường sử dụng không lường trước cũng có thể là yếu tố rủi ro, nên cần phải nêu rõ các điều kiện sử dụng, cung cấp các phương pháp bảo trì và thiết lập một hệ thống kiểm tra định kỳ và ứng phó thu hồi sản phẩm. Ngoài ra, để chuẩn bị cho các yếu tố bên ngoài khó lường như thiên tai và thời tiết bất thường, điều quan trọng là phải tích hợp các cơ chế đảm bảo sản phẩm hoạt động theo hướng an toàn.
Nguồn: Lý thuyết An toàn Sản phẩm | Khoa Khoa học An toàn Xã hội, Đại học Kansai
Phổ biến thông tin và Giáo dục
Viện Công nghệ và Đánh giá Quốc gia (NITE) thu thập, phân tích và phổ biến thông tin về tai nạn sản phẩm để thúc đẩy phòng ngừa tái diễn và phổ biến thiết kế an toàn. Các hoạt động của viện rất đa dạng, bao gồm phân tích chi tiết nguyên nhân tai nạn, cung cấp dữ liệu thống kê và phổ biến thông tin thu hồi sản phẩm để nâng cao nhận thức cộng đồng. Bằng cách tích cực sử dụng thông tin sơ cấp này, các công ty có thể nhanh chóng và hiệu quả thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro trong việc thiết kế và cải tiến sản phẩm của chính mình. Hơn nữa, bằng cách kết hợp điều này vào các hoạt động đào tạo nhân viên và nâng cao nhận thức của người dùng, nó góp phần nuôi dưỡng văn hóa an toàn sản phẩm và đảm bảo sự tin cậy lâu dài.
Nguồn: Viện Công nghệ và Đánh giá Quốc gia (NITE)
Kết luận
Phát triển sản phẩm ưu tiên an toàn không chỉ giới hạn ở việc tuân thủ pháp luật hay các biện pháp phòng ngừa tai nạn; nó đề cập đến một quy trình thiết kế toàn diện tích hợp các quan điểm công thái học với phân tích rủi ro có hệ thống. Điều này cho phép tạo ra các sản phẩm bảo vệ người dùng một cách đáng tin cậy ngay cả trong các môi trường sử dụng không lường trước hoặc trong các sự kiện đột ngột, dẫn đến việc xây dựng lòng tin thương hiệu lâu dài và bền vững.